Pasifik Okyanusu’ndaki Pasifik Adaları’ndan Afrika’nın batı kıyısındaki Moritanya’ya kadar dünyanın dört bir yanında terk edilen gemiler, çevresel ve ekonomik sorunlara yol açarken bazı durumlarda deniz yaşamı ve yerel ekonomiye katkı sağlıyor. Moritanya’daki Nouadhibou Limanı ise bu gemi mezarlıkları arasında en dikkat çekeni. Burada, aralarında dev ticari gemiler, tankerler ve balıkçı teknelerinin de bulunduğu 300’den fazla gemi, yıllardır çürümeye terk edilmiş durumda.
Nouadhibou: Devasa Bir Gemi Mezarlığı
Nouadhibou Limanı, yaklaşık 25 yıldan fazla süredir kullanımdan kaldırılmış gemilerin bir araya toplandığı bir mezarlık haline gelmiş durumda. Çoğunluğu artık güvenlik standartlarını karşılamadığı için kullanılmaz hale gelen bu gemiler, geri dönüşüm ya da imha edilme süreçlerinden geçmek yerine kıyıya çekilerek kaderine terk ediliyor. 2008’deki küresel ekonomik kriz sonrasında artan geri dönüşüm faaliyetlerinin 2024 itibarıyla duraklaması ise bu gemilerin sayısının artmasına neden oldu. 2024 yılının ilk çeyreğinde yalnızca 2 milyon ton gemi geri dönüştürüldü ve bu rakam son 20 yılın en düşük seviyesine işaret ediyor.
Moritanya’nın sınırlı altyapısı ve geri dönüşüm kapasitesi, bu eski gemilerin yeniden değerlendirilmesini zorlaştırırken, çürüyen gemiler hem çevreye hem de deniz ekosistemine zarar veriyor. Ancak, gemilerin doğal resifler oluşturarak balık popülasyonunu artırması, bölgedeki balıkçılık sektörüne dolaylı bir katkı sağlıyor.
Tehlikeli Maddeler Çevreyi Tehdit Ediyor
Eski gemilerin terk edilmesiyle birlikte çevre için en büyük risk, gemilerde bulunan tehlikeli kimyasallar ve özellikle 2011’den önce üretilen gemilerde yaygın olarak kullanılan asbest. Ortalama bir gemi 7 tona kadar asbest içerebiliyor ve bu madde geri dönüşüm süreçlerinde ciddi sağlık riskleri doğuruyor. Nouadhibou’da, gemilerden sızan toksik yağlar, boyalar ve diğer kimyasallar çevreye büyük zarar veriyor. Bu zehirli maddeler sadece karada değil, deniz ekosisteminde de kalıcı etkilere yol açarak uzun vadede deniz yaşamını tehdit ediyor.
Her yıl dünya genelinde 700’e yakın gemi ömrünü tamamlayarak hurda alanlarına gönderiliyor. Ancak asbest ve diğer tehlikeli maddeleri içeren gemiler, geri dönüşüm işlemlerine uygun olmadığından kıyılara terk edilmek zorunda kalıyor. Bu durum, Nouadhibou gibi limanların giderek daha fazla gemi enkazına ev sahipliği yapmasına neden oluyor. Bu gemilerin çürümesiyle ortaya çıkan toksik maddeler, yalnızca çevreyi kirletmekle kalmıyor, aynı zamanda geri dönüşüm sektöründe çalışan işçilerin sağlığı için de ciddi bir risk teşkil ediyor.
Türkiye Akdeniz’de Gemi Geri Dönüşümünde Öncü
Gemi geri dönüşüm sektöründe Türkiye, İzmir Aliağa bölgesindeki 22 geri dönüşüm tesisiyle Akdeniz bölgesinde önemli bir konumda yer alıyor. 2021 yılının ilk yarısında Türkiye, 60 hurda geminin geri dönüşümünü gerçekleştirerek 157 milyon dolar değerinde ekonomik katkı sağladı. Türkiye, dünya genelinde gemi geri dönüşüm pazarında Bangladeş, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerden sonra 4. sırada yer alıyor. Ancak, Türkiye’nin geri dönüşüm pazarında lider konuma gelmesi için çevresel ve sağlık standartlarını da gözetmesi gerektiği belirtiliyor.
Gemi Mezarlarının Turizm ve Deniz Yaşamı İçin Fırsat Potansiyeli
Nouadhibou’da terk edilen gemiler her ne kadar çevresel tehdit oluşturuyor olsa da, aynı zamanda doğal resifler oluşturarak su altı yaşamına katkı sağlıyor. Çürüyen gemiler, balıklar için bir barınak haline gelirken, bölgedeki balık popülasyonunun artmasına olanak tanıyor. Bu durum, Moritanya’nın balıkçılık sektörüne dolaylı olarak katkı sağlarken, bazı çevreciler gemi mezarlığının turizm açısından da potansiyel taşıdığını savunuyor. Terk edilmiş devasa gemi enkazları, dalış meraklıları ve fotoğrafçılar için ilginç bir çekim noktası haline gelebilir.
Nouadhibou’nun görsel zenginliği, özellikle turizmin geliştirilmesi açısından bir fırsat olarak değerlendiriliyor. Bölgedeki gemi enkazları, Moritanya’nın diğer turistik destinasyonları arasında yer almasa da, benzersiz bir deneyim sunarak dikkat çekici bir turizm merkezi olma potansiyeline sahip.
Nouadhibou’nun İlk Terk Edilmiş Gemisi: Fransız Kruvazörü Chasseloup-Laubat
Nouadhibou Limanı’na ilk terk edilen gemi, 1914 yılında I. Dünya Savaşı sırasında Fransız Donanması tarafından kullanılan Chasseloup-Laubat kruvazörü idi. Bu ilk terk edilme süreci, 1980’lere kadar devam etti ve liman, ticari gemilerden balıkçı teknelerine kadar çok sayıda gemi enkazıyla dolmaya başladı. Limandaki en dikkat çekici enkazlardan biri, 117 metre uzunluğundaki United Malika isimli soğutmalı balıkçı gemisi. Bugün bu gemi mezarlığı, hem tarihsel geçmişi hem de çevresel sorunlarıyla dünyanın ilgisini çekmeye devam ediyor.
Nouadhibou, Moritanya’nın dünya genelinde pek fazla bilinmeyen bir noktası olsa da, sahip olduğu bu devasa gemi mezarlığıyla dikkatleri üzerine çekiyor. Ancak, çevre kirliliğinin artması ve kimyasal sızıntıların bölgedeki deniz yaşamını tehdit etmesi, bölgenin sürdürülebilir bir şekilde korunması gerektiğini ortaya koyuyor.
Nouadhibou Limanı’ndaki gemi mezarlığı neden bu kadar büyük?
Nouadhibou Limanı, Moritanya’nın sınırlı geri dönüşüm altyapısı ve gemi söküm kapasitesi nedeniyle kullanılmayan gemilerin terk edildiği bir bölge haline gelmiştir. 300’den fazla geminin bulunduğu bu liman, dünyanın en büyük gemi mezarlığı olarak biliniyor.
Terk edilen gemiler çevreye nasıl zarar veriyor?
Gemilerde bulunan asbest, toksik yağlar ve boyalar çevreye ciddi zararlar veriyor. Deniz suyuna sızan bu tehlikeli maddeler, deniz yaşamını tehdit ederken, kıyıda çürüyen gemiler toprak ve su kirliliğine yol açıyor.
Nouadhibou Limanı’ndaki gemi mezarlığı balıkçılığa nasıl katkı sağlıyor?
Çürüyen gemiler, denizde doğal resifler oluşturarak balık popülasyonunu artırıyor. Bu durum, bölgedeki balıkçılık endüstrisine olumlu bir etki yaparak yerel ekonomiye katkı sağlıyor.
Türkiye gemi geri dönüşümünde hangi konumda?
Türkiye, İzmir Aliağa’daki geri dönüşüm tesisleriyle Akdeniz bölgesinde önemli bir gemi geri dönüşüm merkezi konumunda. Türkiye, dünya genelinde gemi geri dönüşüm pazarında Bangladeş, Hindistan ve Pakistan’dan sonra 4. sırada yer alıyor.
Gemi mezarlıkları turizm için nasıl bir fırsat sunabilir?
Terk edilmiş gemiler, su altı dalışı ve fotoğrafçılık gibi turistik faaliyetler için ilginç bir destinasyon olabilir. Bu tür mezarlıklar, görsel zenginlikleri ve tarihi değerleriyle turizm potansiyeli taşıyor.
Nouadhibou’daki ilk terk edilen gemi hangisidir?
Nouadhibou Limanı’na ilk terk edilen gemi, I. Dünya Savaşı sırasında kullanılan Fransız kruvazörü Chasseloup-Laubat’tır. Bu süreç 1980’lere kadar devam etmiş ve liman, çok sayıda gemi enkazıyla dolmuştur.
Moritanya’daki gemi mezarlığı hangi çevresel riskleri taşıyor?
Liman bölgesindeki gemilerden sızan asbest ve diğer kimyasallar, hem çevreyi hem de deniz yaşamını tehdit ediyor. Bu toksik maddeler, uzun vadede bölgedeki ekosisteme ciddi zararlar veriyor.
